Ontwikkeling en productie van ‘Dag Spin’

‘Dag Spin’ was het laatste boek in de reeks van zes tactiele kinderboeken die in productie is gegaan. Het is onderdeel van een ambitieus project, bekend als ‘voeljeleesboek’, gericht op het stimuleren van braille-geletterdheid bij jonge schoolkinderen. Dit zijn enkele aspecten die specifiek zijn voor de ontwikkeling van ‘Dag Spin’.

Workflow: ontwikkeling, testen en productie

Verhaallijn

In nauwe samenwerking met Gyntha schetste ik de verhaallijn, om zo de elementen van elke illustratie te definiëren. De positie en beweging van de draad (spinnenweb) was bijzonder belangrijk.

Kenmerkende materialen selecteren

Bij het selecteren van materialen voor de illustraties besteed ik altijd veel aandacht aan de unieke eigenschappen in combinatie met specifieke vormen. Doel is dat de onderdelen van een illustratie gemakkelijk herkenbaar zijn voor kinderen met weinig of geen zicht (inspelen op hun eigen tactiele ervaringen). ‘Dag Spin’ bevat veel karakters, objecten en materialen die elders worden gebruikt in de serie ‘voeljeleesboek’. Waar mogelijk heb ik dezelfde materialen gebruikt om dezelfde dingen weer te geven: dezelfde strandbal, dezelfde kat, dezelfde vis, enz. In dit boek heb ik een breed scala aan materialen gebruikt, allemaal zorgvuldig geselecteerd op de basis van de gewenste tactiele associatie: speciale boekbinden-papieren, handgemaakte papier uit India en Kathmandu, behangpapier, huishoudelijke materialen zoals schoonmaaksponzen en siliconen bakmatten, balsahout, haardecoraties, plastic vellen, schuim, vilt, stoffen, draden, enz.

Ontwerpfunctionaliteit testen

Met schetsmodellen en prototypen heb ik de functionele aspecten van het ontwerp met de kinderen op school getest. Het belangrijkste was om te testen of de kinderen de illustraties konden begrijpen, of de materialen en vormen herkenbaar waren en of ze de draad goed konden volgen: van eenvoudig tot meer uitdagende bewegingen. Ook de strookjes boven het braille heb ik getest: de afstand tot het braille en welke materialen en grootte het beste zouden werken. Voor het omslag heb ik de lijntekeningen getest, eerst met zwelpapier en later met een zeefdrukproef.

Gecacheerde pagina’s

Het binnenwerk bestaat uit gecacheerde pagina’s: de verhaalpagina’s en de illustratiepagina’s zijn aan elkaar geplakt. In ‘Dag Spin’ loopt de draad niet alleen door de illustraties maar ook helemaal door het papier heen met als gevolg dat alle pagina’s achteraf gecacheerd moesten worden. Dit is technisch best lastig omdat de op maat gesneden pagina’s precies op elkaar moesten sluiten voor het bindwerk.

Materiaalonderzoek

Voordat het boek in productie ging, heb ik verschillende eigenschappen van de materialen getest. Bijvoorbeeld of ik voorgesneden vormen kon maken met laser of met stansvormen en hoe ik materialen konden combineren: geschikte folies en/of lijm, naaien met de hand of machine, enz. Op basis van mijn eerdere papieronderzoek voor braille heb ik een hoogwaardig drukwerkpapier gekozen voor het zetten van braille. Voor de illustratiepagina’s heb verschillende papiersoorten gekozen in contrasterende kleuren en voor het omslag heb ik met zeefdruk proeven laten maken op linnen.

Handgemaakt

Voor dit specifieke boek kon ik slechts vijf onderdelen van de illustraties voorsnijden. De rest was handgemaakt: handgesneden, gelijmd en met de hand of op de naaimachine genaaid. Uiteindelijk heb ik alle 250 illustratiepagina’s zelf gemaakt. Dit duurde enkele weken maar ik vond het heel leuk en waardevol om te doen én het was een fijne afwisseling van al de vele uren die ik achter een computer werk.